حقوق جزا و جرم شناسی
شیرین دخت پیروزان فرد؛ محمدجعفر حبیب زاده؛ سیددرید موسوی مجاب
چکیده
توافق دولت‌ها در اعلامیه هزاره سازمان ملل متحد در سال 2000 جهت از بین بردن فقر، گرسنگی و تهیه مسکن برای شهروندان و برگزیدن روز 10 اکتبر از سال 1986 تاکنون با نام «روز جهانی بی‌خانمانی » از سوی «برنامه اسکان بشر » سازمان ملل متحد، به‌خوبی حکایت از آن دارد که افزایش تعداد بی‌خانمان‌ها به عنوان یک آسیب اجتماعی، دولت‌ها را به ...
بیشتر
توافق دولت‌ها در اعلامیه هزاره سازمان ملل متحد در سال 2000 جهت از بین بردن فقر، گرسنگی و تهیه مسکن برای شهروندان و برگزیدن روز 10 اکتبر از سال 1986 تاکنون با نام «روز جهانی بی‌خانمانی » از سوی «برنامه اسکان بشر » سازمان ملل متحد، به‌خوبی حکایت از آن دارد که افزایش تعداد بی‌خانمان‌ها به عنوان یک آسیب اجتماعی، دولت‌ها را به تکاپو انداخته است. بی‌خانمان‌ها به دلیل برهم زدن نظم و امنیت و ایجاد ترس در میان شهروندان و به‌عنوان ناقضان هنجارهای اجتماعی، با مداخله‌ها و پاسخ‌های قهرآمیز کیفری روبه‌رو می‌شوند. جرم‌انگاری بی‌خانمانی و جرم‌انگاری برخی اعمال اجتناب‌ناپذیر و حیاتی بی‌خانمان‌ها نظیر چادرزدن، خوابیدن و ادرار کردن در اماکن عمومی، سد معبر و... که نهایتاً منجر به جمع‌آوری آنها، جریمه نقدی، حبس، بستری کردن اجباری و سایر تدابیر قهرآمیز می‌شود، از مهم‌ترین جلوه‌های مداخله کیفری در حوزه بی‌خانمانی محسوب می‌شود. در کنار اقدامات واکنشی و سرکوبگر، توسل به سیاست‌های رفاهی، حمایتی، اقدامات پیشگیرانه و مداخله‌های غیرکیفری در مقابله با بی‌خانمانی نیز حائز اهمیت است.این مقاله با روش «توصیفی تحلیلی» و بررسی اسناد و مقررات مرتبط، تحلیل محتوای پرونده‌های بی‌خانمان‌ها در سال‌های اخیر و همچنین مصاحبه با بی‌خانمان‌ها و کنشگران قضایی، سعی در بیان رویکردهای کیفری و غیرکیفری نسبت به بی‌خانمانی و ارزیابی میزان اثربخشی این مداخله‌ها دارد. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که مجازات بی‌خانمان‌ها و بهره‌گیری از روش‌های کیفری و سرکوب‌گرانه و نیز روش‌های پیشگیرانه و اصلاحی جرم‌شناسی بالینی اثربخش نبوده است. در مقابل، رویکردهای درمان‌محور و حل مسئله با همکاری تنگاتنگ نظام قضایی و درمانی و نیز درهم آمیختن مجازات و درمان، از چرخه تکرار بی‌خانمانی جلوگیری می‌کند.
